Medyascope Ankara Temsilcisi Hıdır Göktaş, 14 Mayıs seçimleri öncesi Çorum'un nabzını tuttu
Çorum, dünyanın en eski uygarlıklarından Hititler’in mekan tuttuğu topraklar. Çorum’un Boğazkale ilçesi yakınlarındaki Hattuşaş M.Ö. 17 ve 13. yüzyıllar arasında Hitit İmparatorluğu’na başkentlik yapmış bir yer. Hattuşaş’ta Hatti, Asuri, Hitit, Galat, Roma, Bizans dönemlerinden kalıntılar var. Birçok imparatorluğa ev sahipliği yapmış bu kentte bir dönem Dulkadiroğulları hüküm sürmüş ve daha sonra da Osmanlı İmparatorluğu yönetimine geçmiş.
Alacahöyük de, Boğazkale’ye çok yakın bir yerleşim yeri ve burası da Hititler’in önemli kentlerinden biri. Bu iki kentte yapılan kazılarda çok önemli arkeolojik bulgular ortaya çıktı. Dünyada bilinen ilk barış anlaşması da (Kadeş) dönemin en büyük iki imparatorluğu, Hitit ve Mısır imparatorlukları arasında çıkan savaşı sonlandırmıştır. Milattan önce 1300 yılının başında yapılan Kadeş Savaşı’nın sonunda, Suriye’nin Humus şehrine yakın, Asi Nehri kıyısındaki Kadeş’te dünyanın bilinen ilk barış anlaşması imzalanmıştır.
Siyasi tarihe Çorum olayları olarak geçen ve 12 Eylül darbesinden 2-3 ay önce meydana gelen çatışmalarda en az 57 kişi öldürülmüş ve 100’den fazla kişi yaralanmıştır. Olaylar günümüze kadar net olarak aydınlatılamamıştır. Olaylardan hemen önce ABD Büyükelçiliğinde görevli Robert Alexander Peck Çorum, Amasya ve Tokat’ta yetkililerle ve sivillerle görüşerek etnik kimlikler ve olası sağ-sol çatışmaları konusunda araştırmalar yapar. Olayların bu ziyaretlerin hemen akabinde gerçekleşmesi hala olayın “Karanlık güçler” tarafından tezgahlandığı iddiasını canlı tutmaktadır. Olayların öncesinde, 19 Mayıs gösterilerinde kız öğrencilerin kıyafetleri bahane edilerek “Cihat” çağrısı yapan bildiriler dağıtılmış ve Mayıs ayının son günlerinde de Alevilerin yoğun olarak yaşadığı Milönü Mahallesi’ne yönelik saldırılar başlamıştır. Bir aydan fazla süren olaylarda resmi rakamlara göre 57 kişi ölmüş, 100’den fazla kişi yaralanmıştır. Bu olayların etkisi kentte hala kendini hissettiriyor, Milönü bölgesi ve Aleviler, CHP’ye destek verenler olarak biliniyor. Milönü’nde sokak röportajı yaparken, ancak bu mahallede faaliyet gösterebilen Protestan kilisesinin önündeki bir yurttaş, “Burada röportaj yaparsanız sonuç farklı çıkar, diğer mahallelerde yaparsanız farklı” uyarısında bulundu.
Çorum ayrıca leblebi denince ilk akla gelen kent ve Çorum leblebisi artık bir marka değerinde. Çorum ekonomisine önemli bir katkısı var leblebinin ancak geleneksel olarak leblebi üreten iki işletme kalmış ve diğer işletmeler elektrikli makineler kullanmaya başlamış leblebiyi kavurmak için. Geleneksel yöntemlerle leblebi üreten firmalardan biri Karakuş, diğeri ise Hayvalı. Her iki işletmede de klasik leblebi kavurma sistemleri duruyor.
Hayvalı’nın duvarında çerçeveletilmiş bir yazı var: “Bizim Çorum insanı çelebidir. Leblebi mi alacak Hayvalı efendiye gider, kebap mı yiyecek Zarif efendiye gider, saati mi bozuldu, Hüsnü efendiye gider.”
2019 yerel seçimlerinde Çorum merkezde AKP’li Halil İbrahim Aşgın 63 bin 886 oyla belediye başkanı seçilmiş. CHP 54 bin 196, MHP ise 24 bin 141 oy almış. Kent merkezinde muhafazakar ve milliyetçi yapı ağırlığını hissettirse de CHP de önemli bir oy potansiyeline sahip. Çorum genelinde 2018 seçimlerinde seçmen sayısı 390 bin 689. Cumhurbaşkanı seçiminde Recep Tayyip Erdoğan 223 bin 251 (%64,6) oy alırken, Muharrem İnce’ye 91 bin 556 (%26,5) oy çıkmış. Aynı seçimlerde Meral Akşener 23 bin 339, Temel Karamollaoğlu ise 25 bin 339 oy almış. Milletvekili seçiminde AKP 186 bin 915, MHP 50 bin 387 oy alırken Cumhur İttifakı’nın oyu 237 bin 302 (%66,1) olmuş ve dört milletvekilinin üçünü AKP almış. CHP’ye 72 bin 945, İYİ Parti’ye 30 bin 215, Saadet Partisi’ne ise üç bin 909 oy çıkmış. Millet İttifakı’nın oyu 107 bin 69 olmuş ve bir milletvekilini de CHP kazanmış.
14 Mayıs 2023 Pazar günü yapılacak seçimler için Millet İttifakı oldukça umutlu. Bunda MHP’nin ayrı listeyle seçime girmesi de etkin. AKP ve MHP’nin önerisiyle yapılan seçim yasası değişikliği ile milletvekili sayılarının ittifak oylarıyla değil, her partinin alacağı oyla hesaplanması Çorum’da üçe bir olan Cumhur İttifakı ağırlığını, ikiye iki dengeye getirebilir. Çorum’da CHP ve İYİ Parti arasında anlaşma sağlandı ve tek liste ile girilecek. İlk sıraya CHP adayı, ikinci sıraya ise İYİ Parti adayı yerleştirilecek. Millet İttifakı’nın diğer ortaklarının da desteğini almayı uman iki adayın da Meclis’e girebilmesini uzak ihtimal olarak görmüyorlar. AKP’nin tek başına 186 bin oyu varken, Millet İttifakı’nın tamamının oyu 107 bin. Bu durumda Millet İttifakı’nın iki milletvekili çıkarması için, AKP’nin oy kaybetmediği varsayımıyla oyunu en az 20-22 bin artırması ve 130 bin civarına çıkarması gerekiyor. AKP oy kaybetmezse iki milletvekili çıkarmak için oylarını 40 bin civarında artırması gerekecek Millet İttifakı’nın. Şunu da vurgulamak gerek, AKP’liler de mevcut milletvekillerinden memnun değiller ve listenin iyi yapılmaması durumunda AKP’nin oy kaybının üst seviyelere çıkabileceğini anlatıyorlar. Bu durum da Millet İttifakı’nı umutlandırıyor.
Çorum’da dolaşırken tarihi Saat Kulesi’nin etrafında farklı boyut ve şekillerde panolar göze çarpıyor ve üzerinde “Çorum: Dünyanın merkezi” yazıyor. Çorum’u popüler kılmak ve turist çekmek için bir dönem Google ve NASA’nın Çorum’u dünyanın merkezi ilan ettiği savı ortaya atılmış. Sosyal medyada bu tür haberler çıkınca da belediye bunu ifade eden panoları ve yazıları kentin farklı yerlerine yerleştirmiş. Herhangi bilimsel bir dayanağı olmayan ve kentte genel kabul gören bu yaklaşımdan hareketle, dünyanın merkezi Çorum, siyasete nasıl bakıyor, cumhurbaşkanı adaylarında kimi destekliyor, onu araştırdık, siyasetçilere ve sokaktaki vatandaşlara sorduk.
Çorum’da konuştuğumuz kişiler Ahlatçı Holding, altın ticaretinde bir numara, doğalgaz ticaretiyle iyice zenginleşti altınlara darphane damgası vurma yetkisi var diye birçok şey anlattı. Erdoğan’ın birçok yurtdışı gezisine Ahlatçı Holding Başkanı Ahmet Ahlatçı’yı götürdüğünü de dillendirdiler. Erdoğan’ın 2019 Venezuela ziyaretinde Venezuela altınlarının Çorum’da Ahlatçı Holding tesislerinde işlenmesinin konuşulduğu Anadolu Ajansı tarafından da haberleştirilmiş. Bu ziyarette Erdoğan, Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro ile görüşürken, Ahlatçı’yı da çağırmış. Üçlünün fotoğrafları basında yer alınca ABD Hazine Bakanlığı Venezuela’ya ve Maduro’ya uygulanan ambargonun delinip delinmediğinden kuşkulanmış. Üstelik bu görüşmeden sonra Venezuela Devlet Başkanı’nın Ekonomik İşlerden Sorumlu Yardımcısı Tareck Zaidan El Aissami Maddah, Çorum’a gelerek Ahlatçı Holding’in altın tesislerinde incelemede bulunmuş. Bu gelişmeler ve basına yansıyan fotoğrafların ardından Ahlatçı, Amerika’ya bilgi verdiklerini belirterek, “ABD Hazine Bakan Yardımcısı ile buluştuk. Olanı anlattık. İkna oldular” açıklaması yapmış. Ahlatçı Holding’in web sayfasında tarihçede 1984 yılında açılan küçük kuyumcuyla her şeyin başladığı anlatılsa da Çorum esnafı 1970’lerde çarşıda bir ayakkabıcı dükkanı işlettiğini, sonra kuyumculuk ve Özal döneminde de döviz bürosuyla işleri büyüttüğünü ve bugünkü büyüklüğüne ulaştığını anlatıyor. Sokak röportajı yaptığımızda bir vatandaş Çorum’da ekonominin iki yüzü olduğunu belirterek bu durumu, “Biri can çekişirken, öbürü davul çalıyor” sözleriyle dile getirdi.
CHP Çorum İl Başkanı Ümit Er, Çorum’u “Sağ muhafazakar bir kent” olarak tanımlıyor ve bu tezini, “Sağ muhafazakar seçmenin en zor çözüleceği yer” sözleriyle de güçlendiriyor. Sinan Ateş’in öldürülmesi Orta Anadolu’daki tüm muhafazakar kentlerde olduğu gibi Çorum’da da MHP’nin oylarında gerilemeye yol açmış. Er, AKP’nin oylarının ekonomik durumdan dolayı, MHP’nin oylarının da Sinan Ateş olayının ardından gerilediğini belirterek, şu değerlendirmeyi yaptı: “MHP’den ayrılan seçmen İYİ Parti’ye yöneliyor. MHP’de olan ve mevcut yönetimi beğenmeyenler Bahçeli sonrasını bekliyor. CHP olarak hiç giremediğimiz, oy alamadığımız köyler vardı ve şimdi rahatlıkla gidiyoruz, ‘Gelin bir çay içelim’ diyorlar. Öte yandan mahalle baskısı çok fazla ve gelip bize üye olamıyorlar ama destek veriyorlar. Üçe bir AKP lehine olan durum bu kez iki iki dengeye gelecek. İYİ Parti ile ortak liste konusunda anlaşıldı. MHP ve AKP seçimlere ayrı ayrı girerse ve listeleri de iyi olmazsa üçü biz bile çıkarabiliriz.”
CHP İl Başkanı Er, Çorum’un en büyük sorununun ise işsizlik ve köyden kente göçten kaynaklı konut sorunu olduğunu söyledi. Köyden gelenlerin, yüksek kiralar nedeniyle barınma sorunu yaşadığını, çıktığı köye tekrar dönemediğini ve bunun sıkıntılara yol açtığını anlattı. Er, en önemli sorunlardan birinin de turizm yatırımlarının olmaması olduğunu belirtti. Ümit Er, Çorum’un Hititlerin başkenti olduğunu ancak Çorumluların yüzde 80’inin Boğazkale’yi ve Alacahöyük’ü görmediğini anlattı. Arabası olmayanın bölgeye gitme imkanının olmadığını belirten Er, Çorum’dan bu iki antik kente günde bir de olsa bir otobüs seferinin bile düzenli olarak işletilemediğini söyledi. TÜİK verilerine göre Çorum’un Kayseri’den sonra bölgenin en zengin ili olarak göründüğünü, ihracatta çok önde yer aldığını belirten Er, bunun Çorum’da bulunan altın işleme tesislerinden kaynaklandığını ancak Çorum’a istatistiklerin dışında ekonomik bir girdi sağlamadığını anlattı.
Eski CHP Çorum İl Başkanı ve milletvekili aday adayı Mehmet Tahtasız, “Artık Çorum’da her kesimle bağlantımız var” dedi ve iki milletvekili çıkarmalarının neredeyse kesin olduğunu şöyle anlattı: “Çorum’da halkla doğru iletişim kurduk. İnsanlara dokunun, telefonunu açın ve yüzüne bakarak konuşun, iletişim başarımız burada. İki milletvekili çıkaracağımıza inanıyorum ve cumhurbaşkanlığını aldığımızda dokuz ay sonra yapılacak belediye başkanlığını da kesin alırız.”
AKP İl Başkanı Murat Günay, Çorum’un ihtiyacının havaalanı ve hızlı tren olduğunu belirterek, “Bu ikisini yaparsak başka bir şeye ihtiyacımız yok” dedi. Çorum’un turizm potansiyelinin yüksek olduğunu ama yeteri kadar tanıtılamadığını ve anlatılamadığını vurgulayan Günay, havaalanı ve hızlı trenin yapılması durumunda bu sorunun da önemli ölçüde aşılabileceğini ve ekonomik katkı sağlayacağını dile getirdi. Günay, cumhurbaşkanlığı seçiminde kesinlikle Erdoğan’ın çok yüksek oy alacağını ve milletvekili seçiminde ise 2018 seçimlerinde olduğu gibi yine üç milletvekili çıkaracaklarını söyledi.
CHP milletvekili aday adayı, 12 Eylül öncesindeki Çorum olaylarında yaralanan, yıllarca davanın avukatlığını üstlenen Sadık Eral, “Nereye gidersek gidelim siyasi, dini ve etnik kimlikle gidiyoruz. O nedenle küçük yerde siyaset yapmak zor” diyerek yaşadıkları zorlukları anlattı. Eran, CHP’nin her seçimde bir milletvekilinin garanti olduğunu, “Bunun için çalışmaya bile gerek olmadığını” anlattı.
Çorum’da şiddet kültürünün dışlanıp, sevgi dilinin ön plana çıkarılmasının ve farklılıkların ayrışma değil, kültürel zenginlik olduğunun anlatılmasına çalıştıklarını belirten Eral, bunu yaparak iki milletvekili çıkarmayı hedeflediklerini dile getirdi. Çorum’da yaptırdıkları bir ankette “bir milletvekilinde olması gereken özellikler” sorusunu sorduklarını ve yüzde 63,1 oranında “herkesin inancına saygılı olması” yanıtını aldıklarını söyledi.
İYİ Parti’nin kurucu il başkanı ve kısa süre önce de istifa ederek milletvekili aday adayı olduğunu söyleyen Bekir Özsaçmacı, bu seçimde iddialı olduklarını belirti ve iddiasının gerekçelerini şöyle sıraladı: “CHP ne olursa olsun bir milletvekili çıkarıyor. Çorum’da seçimlere ittifakla girilmesi gerektiğini düşünüyoruz. Bunu göze alamazsak ayrışmayı da engelleyemeyiz. Tek liste yapar ve kendi üyelerimizi ve seçmenimizi sandığa götürmekte zorlanmazsak, iki milletvekili çıkarırız.”
Özsaçmacı ilk sıraya CHP adayının, ikinci sıraya İYİ Parti adayının, üçüncü sıraya yine CHP adayının koyulması konusunda bir uzlaşma olduğunu, dördüncü sıraya ise oy katkısı sağlayacak bir adayın koyulmasının önemli olduğunu, bu kararın parti yöneticilerine iletildiğini ve kararın onlara ait olduğunu söyledi. MHP’de çözülme olduğunu, seçmenin AKP’ye değil farklı partilere dağıldığını ve bundan azami katkıyı sağlayarak Millet İttifakı’nın Çorum’dan güçlenerek çıkacağını dile getirdi.
Çorum’da sokak röportajları yapmak için kentin en merkezi yeri sayılan tarihi Saat Kulesi’nin bulunduğu alana geldiğimde, pazar sabahı yaşlı sayılabilecek insanların yol kenarında, kaldırımda oturduğunu görünce, neden kaldırımda oturduklarını sordum. Aldığım yanıtı hiç beklemiyordum: “Biz emekliyik, en düşük 5.5 milyar maaş alan adam ne yapsın. Emekli olduğumda asgari ücretin üstünde maaş alıyordum. Şimdi aldığımız maaşı yetiremiyoruz, geldik burada iş bekliyoruz.”
Ne işi bekledikleri sorusuna yanıt da aynı şekilde çarpıcı, “Ne iş olursa, inşaat işi, kömür taşıma işi, kum çekiyorum. 65 yaşındayım, geçinsem burada ne işim var. Geçinemiyorum” diye yakındı. Seçimde ne yapacağı sorusuna ise “Oy vermeye gelince, 21 senedir AK Parti’ye verdim, şimdi ise hiç kimseye vermeyeceğim, hiç kimseye güvenmiyorum” yanıtını verdi. Cumhurbaşkanlığı seçiminde de kimseye oy vermeyeceğini “İtimadımı kaybettim” sözleriyle dile getirdi.
Aynı yerde yine iş bekleyen üç dört kişi ise konuşmaktan kaçındı. Bir kişi ise emekliliği olmadığını ve mecburen yevmiyeli çalıştığını, kim ne iş verirse, kömür, demir, ev, eşya taşıma gibi işler yaptığını, gündelik 300-350 liraya iş bulabildiğini ve her gün iş bulmanın da mümkün olmadığından yakındı: “Haftada iki, üç gün iş bulabiliyoruz, geri yanı boş.” Seçimde kime oy vereceği konusunda ise “kime oy verip, vermemenin önemi olmadığını” belirten ve 50 yaşını geride bırakmış gündelikçi şunları söyledi: “Bizim bu vatanı korumamız lazım. İlk önce bize vatan lazım. Ben yedi ülke gezdim. Önemli olan vatanımız, ekmeksiz dururuz, aşsız dururuz ama vatansız kesinlikle duramayız. Bana şu an ‘Haydi, vatan için seferberliğe’ deseler, seve seve giderim, canımı feda ederim.” Oy tercihi konusunda da parti ya da kişi adı vermeden tercihini şöyle açıkladı: “Bu vatanı kim koruyorsa ona vereceğiz. Cumhurbaşkanlığında ise Erdoğan’a vereceğim.” Saat Kulesi’nin karşısındaki büyükçe parktaki onlarca bank pazar sabahı saat 10.30 sularında oldukça doluydu. Orta yaş ve üzeri birçok kişinin yan yana oturduğu bir banka yanaşıp, pazar sabahı ne yaptıklarını sordum. İçlerinden en yaşlıca olanı, bastonuna yaslanıp şöyle bir doğrularak, “Bura parasız da ondan” karşılığını verdi. Bir başkası söze karışarak, “Bura güzel, hava da güzel, orucuz, iftarı oturarak bekliyoruz, aradığımız arkadaşları burada buluyoruz” diye açıkladı durumunu. Çay, kahve pahalı olduğu için mi kahveye değil de parka geldiklerini sorunca yanıtların şekli hemen değişti: “Allah razı olsun, mayışlar da eyi oldu, yedi buçuk lira oldu.” Çorum’un sorununun ne olduğu sorusuna ise “Çorum’un sorunu şu, sahibi yok Çorum’un. Milletvekillerinden çalışan kimse yok Çorum için. Gel sağ cebime doldurayım, git sol cebime doldurayım. Milletvekillerinden hiç adam gibi adam gelmedi. Reis, buna bir el koymalı” yanıtını aldım. Bir başka emekli ise İYİ Parti’nin CHP’ye yaklaşarak “kendi kendini bitirdiğini” söyledi. “CHP, HDP’ye yaklaştı, güdümlü ortaklar onlar” diyen yaşlı kişi, CHP’nin muhafazakar olmadığını, Atatürk’ün izinden gitmediğini anlattı.
Onlarca yaşlı ve emeklinin oturduğu parkta genç birini görmek ilginç geldi ve bu kadar yaşlının arasında ne aradığını sorduğumda, “Ramazan ayı, yapacak bir şey yok” dedi ve sınava giren bir arkadaşını beklediğini söyledi. “Pek umudumuz kalmadı ama geleceğe bakacağız” diyen genç öğrenci, oy tercihini ise “Muharrem İnce’yi düşünüyorum” olarak açıkladı: “Bize, gençlere daha iyi hitap ediyor.”
Çorum’da bir başka parkta öğleden sonra oturan ve kay kay binen kızlı, erkekli genç bir gruba rastladım. Konuşmak isteyince yaklaşık 10 kişilik gruptan iki kişi konuşmaya yanaşırken, diğerleri kenara çekildi. İş olanaklarının artmasını beklediklerini ifade eden genç, beklentilerini karşılayacak iş bulmakta zorlandıklarını anlattı. Seçimde ise Kılıçdaroğlu’na oy vermeyi düşündüğünü belirterek, “Muharrem İnce’nin çok vaadi var ama şu anda yapabilir mi bilmiyorum” diyerek içinde bulunduğu açmazı dile getirdi. İş hangi partiye oy vereceği konusuna geldiğinde ise kararsız olduğunu söyledi. Bu gençlerle konuşurken 23 yaşında olduğunu ve kamuda çalıştığını belirten bir genç yaklaştı yanımıza ve ilk kez oy kullanacağını belirtti. “Ben oyumu sayın cumhurbaşkanımıza vereceğim” diyen genç, “Zamlar falan var diyor vatandaşlar ama zamlar tüm dünya genelinde var. Cumhurbaşkanımızın arkasındayız. Zam yapsa bile yapacak bir şey yok” diye konuştu. Bu konuşmasına karşı diğer gençler “Bu zamlar ne kadar sürecek” sorusunu yöneltince, “Düzelteceğiz diyor cumhurbaşkanımız, ondan dolayı ben vermek istiyorum” karşılığını verdi. Bir saatlik asgari ücret ile ne alabildiği sorusuna ise devlet memuru olan genç, “Asgari ücret almıyorum ben” karşılığını verdi. 50 liraya ne alabildiği sorulunca da, “Bir şey alıyorum, bitiyor” karşılığını verdi iki elini birbirine vurarak.
Emekli olan ama bir tezgahta simit satan ve 69 yaşında olduğunu söyleyen Çorumlu, “Geçinemediğim için simit satıyorum, mecbur kalıyorum, emekli maaşım yetmiyor” diye anlattı içinde bulunduğu durumu. Esnafın bitkin olduğunu, çırpındığını, tutunacak dal aradığını anlatan yaşlı simitçi, yaklaşan seçimlerin çözüm üretip üretemeyeceği konusunda görüşünü sorduğumda ise şunları söyledi: “O konuya giremiyorum. Parti konusuna giremiyorum, neyin ne olacağı belli değil. O konuda eleştiri de yapamam. Suskunluk var, milletin ağzını bağladılar. Konuşma özgürlüğünü aldılar, suskunluk var.”
KAYNAK: Hıdır GÖKTAŞ https://medyascope.tv/2023/04/08/secim-2023-hidir-goktasin-corum-izlenimleri-leblebinin-baskenti-yine-erdogan-diyecek-ama-milletvekili-seciminde-denge-degisebilir/ |
Yorumlar |
| Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yapmak için tıklayın |
